Emre Kongar'ın Resmi^* İnternet Sitesi

Makaleler

Articles in English

Türkiye'de, geçmişe ilişkin yerli-yersiz, doğru-yanlış yeni iddialar yer aldıkça, insanların ve özellikle gençlerin yakın tarihe olan ilgileri artıyor.

Aslında yakın tarihimizi de uzak tarihimizi de iyi bildiğimiz pek söylenemez.

Bunun en önemli nedenlerinden biri, özellikle Milli Eğitim politikamızın yetersizliği ve tutarsızlığıdır.

Bir başka neden de, günlük politikanın yakın ve uzak tarihi saptırıcı etkileridir:

Örneğin Demokrat Parti'nin Türkiye'deki demokrasiyi yozlaştırıcı ve geriye götürücü etkilerini tartışmanız ve gençlere öğretmeniz olanaksızdır, çünkü 1965'ten beri Demokrat Parti'nin devamı olan siyasal partiler ya iktidarda olmuşlar, ya iktidarı paylaşmışlar, ya da onlara yakın olan partiler iktidar koltuğuna oturmuşlardır.

Anılar bir anlamda tarihin müsveddeleridir.

Ama Türkiye'de anılar da çok yanlı, çok sübjektif, genellikle bunları kaleme alanın özel hesaplaşmalarına kurban edilmiş metinlerdir.

Son günlerde,"Evvel Zaman İçinde" adıyla Doğan Kitapçılık tarafından yayınlanan Orhan Birgit'in anıları bu konuda bir istisna oluşturuyor:

Hem kapsamlı, hem nesnel, hem de pek çok olayın perde arkasını açıklayan bir metin yazmış Birgit.

Gerçekten tarihe ışık tutacak bir kitap "Evvel Zaman İçinde".

Birgit anılarına aile tarihi ile başlamış.

Bu bölümü okurken Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküş sürecine ve Anadolu'nun bu süreçten nasıl etkilendiğine tanık oluyor insan.

Birgit'in asıl başarısı, kamuoyunun tanık olduğu, bilinen olayları, birbiriyle ilişkilendirerek, kendi kişisel tarihi ile de bütünleştirip renklendirerek, pek çok olayın perde arkasını okurlara aktarması.

Elimizdeki kitap anıların birinci cildini oluşturuyor:

Siyasal tarih açısından İkinci Dünya Savaşı'ndan başlayıp, 27 Mayıs 1960 askeri müdahalesi sonrasındaki siyasal gelişmelerde bitiyor.

Özellikle savaş dönemindeki öğrenci Orhan Birgit'in izlenimleri okurlar açısından o dönemin kamuoyu açısından çok ilginç ipuçları veriyor.

Bence kitabın en önemli özelliklerinden biri, Türkiye'de yanlış olarak "Demokrasiye geçiş" olarak algılanan, aslında sadece "Çok partili düzene geçiş" anlamını taşıyan ve daha sonra da demokrasi anlayışını tahrip eden Demokrat Parti dönemini çok güzel ve çok ayrıntılı aktarmış olması.

Örneğin, iktidarın yolladığı sopalı bir saldırgan olayını anlattığı bölüm, daha sonradan politikayı egemenliği altına alan şiddet çılgınlığının tohumlarını belirtmek bakımından çok ilginç.

Birgit politikada, Kıbrıs çıkartması sırasındaki bakanlığı dahil, pek çok makamda hizmet etmiş, her türlü tatmini yaşamış bir gazeteci-yazar.

Sürekli sıcak politikanın içinde, üstelik de liderin yanında bulunmuş bir kişi.

Anılarını hem cesurca hem de büyük bir nesnellikle kaleme almış:

Yani hem önemli açıklamaları var, hem de dürüst.

Sanıyorum bir anı kitabından da bundan fazla bir şey beklenmez.

Birgit, yakın tarihimizle ilgilenenler için önemli bir kaynak oluşturmuş.

Keşke her anı yazan, onun üslubunu ve yönetimini izleyebilse...