Emre Kongar'ın Resmi^* İnternet Sitesi

Makaleler

Articles in English

Kanada'da yaşayan İnanç Kayalıoğlu adlı okurumdan bir mektup aldım.

Türkçe'nin yozlaşması bağlamında önemli bir soruna değiniyor.

Bir makale mantığında çok güzel yazılmış olan mektubu siz okurlarımla paylaşıyorum:

"Bildiğiniz gibi Türkçe'deki fiillerin ifade gücü başka lisanlarda kolayca rastlanmayacak boyutlardadır. Eskiden Bayram Gazetelerinde 'Bayramlaşamadıklarımız' diye bir başlık altında, bir önceki bayramdan beri aramızdan ayrılmış bulunan tanınmış kişilerin adları bazen de resimleri verilirdi. Tırnak içine aldığım bu tek kelimenin ifade ettiği anlamı başka bir lisanda anlatmaya koca bir paragraf gerekebilir. Bu kıvraklık değişik fiil kiplerinin yerliyerinde kullanılması şartıyla Türkçe'nin en büyük zenginliğini oluşturmaktadır.

Durum böyleyken bu kiplerden biri gerektiğinden fazla büyüyerek kanser gibi diğer kipleri kemirip ortadan kaldırmaya yönelmiş durumda. Aşağıdaki örnekler neden sözettiğimi çok güzel açıklayacaktır.

Bankada danışmadaki görevlinin sözleri: 'Buradan bir numara alıyorsunuz ve şurada oturup bekliyorsunuz.' Güzel Türkçe'ye tercümesi: 'Buradan bir numara alınız ve şurada oturup bekleyiniz.'

Emir kipi nezaketsizlik değildir, gerektiği gibi kullanılırsa. Cümleyi bir 'lütfen' ile bitirmekle nezaket derecesi daha da arttırılabilir.

Birine yol soruyorsunuz; aldığınız yanıt: 'Doğru gidiyorsunuz sonra sağa (ya da sola) dönüyorsunuz, vs.'

Bazıları daha da ileri gidiyor. Birine kalkıp yerinizi vermeye yelteniyorsunuz. Aldığınız yanıt: 'Kalkmıyorsunuz efendim, rahatsız olmuyorsunuz.' 'Kalkmayın efendim, rahatsız olmayın' demek istiyor.

TV Yarışmalarından dilimize yadigar kalan bir yozlaşma; 'Şimdi mikrofona yaklaşıyorsunuz ve bize adınızı söylüyorsunuz' gibi saçma sapan ifadeler.

Bu Şimdiki zaman kipinin Emir kipini yiyip bitirmesi.

Geniş zaman kipi de iyice kemirilmiş durumda. İnsanlar artık 'Teşekkür ederim', 'Rica ederim', 'Saygılarımı sunarım', 'Gözlerinden öperim' demiyorlar.

Şimdiki zaman kipi her derde deva. Çoğu zaman züppe bir tavırla 'Öpüyooorum' diyerek.

Aslında Şimdiki zaman kipi öteden beri kuvvetliydi. Gelecek zaman ve Geçmiş zaman kipleri yerine de kullanıldığı olurdu. Ama bu daha çok bir anlatım yolu olmaktan öteye gitmezdi. 'Yarın akşam dönüyorum' gibi bir söyleyiş çok batmazdı. 'Çocuk camı kırıyor, babası da akşam işten gelince onu bir güzel azarlıyor' tümcesi olayın geçmişte olduğunu anlatırdı.

Fakat bu yeni yozlaşmalar yakında Türkçeyi sadece tek bir fiil zamanı ile kullanmamıza neden olacak gibi geliyor bana. İşin kötüsü bu yozlaşmadan kimsenin sözetmemesi. Bazen düşünüyorum acaba bir tek ben miyim bu konuda tasalanan."

Hayır sevgili okurum, bu konuda tasalanan bir tek siz değilsiniz.

Pek çok okurum da bu konuda çok kaygılı.

Bana da bu kaygıları ve tasaları dile getirmek düştü.