Emre Kongar'ın Resmi^* İnternet Sitesi

Makaleler

Articles in English

İnsanlar vardır, tek düze bir yaşama, tek düze bir ilgi alanına hapsetmişlerdir kendilerini.

Ne hobileri vardır, ne de günlük yaşam kavgasını başarıyla götürme kaygısının dışında bir ilgileri.

Yaşam kavgasının gittikçe yoğunlaştığı ve yaygınlaştığı günümüzde, çok yönlülüğün ödüllendirilmek yerine genellikle cezalandırıldığı toplumumuzda ne yazık ki bu tür insanların sayısı hiç de az değil.

Onlara önerim, sıkıntılarını içki şişelerinin dibinde, ya da aile içi kavgalarda dindirme çabalarını bırakıp, kendilerine zevk aldıkları ilgi alanları bulmaları ve bu alanlarda kendilerini geliştirmeleri.

Bir de başta türlü insanlar vardır: Sürekli kendilerini geliştirenler, yeni ilgi alanları keşfedenler ve kendilerine olduğu kadar topluma da yararlı olmaya çalışanlar.

İşte geçenlerde sonsuzluğa uğurladığımız Kaptan Gündüz Aybay ikinci grup insanlardandı.

Kaptanlığına ek olarak Hukuk Fakültesini de bitirmiş ve Türkiye'nin sayılı deniz hukuku uzmanlarından biri olmuştu.

Bildiğini iyi bilen, bilmediğini araştıran, topluma karşı sorumluluklarını hukuk alanında olduğu kadar çevre ve dil konularında yerine getirmeye çalışan bir aydındı.

Derin kültürü ve keskin mantığı ile Türkçe sözcüklerin yanlış kullanımları üzerine eğilmiş ve gözüne çarpan yanlışları küçük bir kitapçık halinde toplumla da paylaşmıştı.

Son derece rahat okunan kitabında, bazı sözüklerin hem yanlış kullanımlarından örnekler veriyor, hem de doğru anlamlarını işaret ediyordu.

Kitabının "Giriş" bölümünde şöyle diyordu Gündüz Aybay:

"Prof. Dr. Afşar Timuçin'in 'Dildeki karmaşıklık, bireyin veya toplumun yaşamındaki karmaşıklıktır' tümcesini okuyunca düşüncem aydınlandı; Prof. Timuçin kafamı nicedir işgal eden bir sorunun bir yanını yalın bir anlatımla ortaya koymuştu.

"Bireyin ve toplumun yaşamındaki karmaşıklık apaçıktı; kentsoyluluktaki ivme, köylülük/kasabalılıktan kopup kentlileşme sürecinde yaşanan sancılar, gelir düzeyleri arasındaki uçurumlar, rant savaşları ve buna benzer öteki oluşumlar ve olgular karmaşa ve kargaşa yaratıyordu.... Hem toplumda, hem bireyde..."

Aybay daha sonra "Toplumda karışıklık ortadan kalkınca, dilde durulma olur mu?" diye soruyor ve dildeki karmaşa ve kargaşanın düzeltilmesinin toplumsal ve bireysel kargaşanın düzeltilmesinde de etkili ve yararlı olacağını düşündüğü için, sözcük düzeyinde yapılan yanlışlardan aldığı örneklerle oluşturduğu bu kitabı yazdığını belirtiyordu.

Sizde "numara" sözcüğünü kısaltması olarak "No." yazanlardansanız, "beğeni"sözcüğünü "zevk" yerine "takdir" anlamında kullanıyorsanız, "bire- bir" ve "biricik" sözcüklerini yerli yersiz bütün tümcelerinizin arasına serpiştiriyorsanız, "karşın" sözcüğünü "rağmen" yerine "karşıt" ya da "karşılık" anlamında kullanma alışkanlığınız varsa, bu kitaba mutlaka bakmalısınız.

Aslında kitap, yapılan genel yanlışlar üzerinde durduğu için, bütün gazete, radyo ve televizyon çalışanlarının el altında bulundurmaları gereken bir çalışma. Aybay Vakfı tarafından "Sözcükler Üzerine Anımsatmalar" adıyla yayınlanan kitabı isteme adresi, Sıraselviler Cad. Nu. 87 Yeni Hayat Apt. kat 1, Da.3. Taksim 80060 İstanbul. Tel (212) 293 67 44.

Kitapta tarihlerin yanlış kullanılması, bazı özel isimlerin söylenişlerindeki vurgu hataları gibi özellikle sözlü ve yazılı medyada çalışanları yakından ilgilendiren ek bilgiler de var.

Gündüz Aybay'ın üzerinde durmadığı iki yaygın yanlışa da ben işaret ederek bu yazıyı noktalamak istiyorum:

"Doyumsuz" denmez, "doyulmaz" denir.

"Çözümleme", "analiz" "tahlil" anlamına gelir. "Halletme", "çözme" anlamında kullanılması yanlıştır.

Gündüz Aybay'ın, Türkçe yanlışlarının bir bölümünü "çözümlediği" kitabı "doyulmaz" bir tat veriyor okurlara.

Nur içinde yatsın.