Kitaplar
Kitapların
ListesiSürekli Yazılar
Kitap Söyleşileri
MEDYA NOTU
EMRE KONGAR
2001 YILI BİTERKEN MEDYADAKİ EĞİLİMLER
2001, medyamız için bir anlamda değişme yılı oldu.
Yalçın Doğan'ın da önemli katkılarıyla, derleyebildiğim önemli değişmeleri kısaca aktarmaya çalşayım:
1) Gazete tirajları neredeyse yarı yarıya düştü.
Örneğin, en çok satanlar arasında başı çeken Hürriyet'in günlük ortalama satış sayısı 400.000'in biraz üzerine geriledi.
Tabii gazetelerin toplam satışları da aynı oranda azaldı.
2) Özellikle yazılı basındaki tatlı kârlar geride kaldı.
Televizyonlar zaten zarardaydı. Ama gazetelerin bir bölümünün geçmiş yıllardaki kârları da buharlaştı.
3) Bankacılık ve ticaret yapan medya patronlarının medya dışındaki ilişkileri kamuoyunda tartışma konusu oldu ve bazı medya patronları hapse girdi.
Kamuoyu, Star grubu ile Hürriyet-Milliyet-Radikal-Postagrubu arasındaki kavgayı ve suçlamaları dehşetle izledi.
İşin ilginç yanı, her iki tarafın birbirleri hakkındaki bütün bu dehşetengiz suçlamaların sonunda ne devletin denetim organlarından ne de yargı organlarından bir ses çıktı.
Bu arada Sabah grubunun başkanı hapse girdi.
4) Yazılı basında bir dağıtım tekeli oluştu.
Yukardaki değişmeler sonunda, Doğan grubu fiilen, Türkiye'deki yazılı medyanın tüm dağıtımını denetler hale geldi.
5) Gerek gazete ve dergilerden gerekse televizyonlardan binlerce kişi, ekonomik kriz bahane edilerek işten çıkarıldı.
Basın tarihimizdeki bu en büyük tasfiye, bankacılık ve ticaret gibi, ekonomik krizden etkilenen öteki sektörlerde işten çıkarılanlarla birlikte, büyük bir nitelikli ve eğitimli işsizler ordusu oluşturdu.
Böyle bir kitlesel işten çıkarma, bir yandan medyadaki kaliteyi düşürürken öte yandan toplumun moralinin bozulmasında da önemli bir rol oynadı.
6) Belli televizyon kanalları ve gazeteler ya kimlik değiştirmek ya da saygınlık kazanmak için, yüksek paralar ödeyerek, medyadaki büyük isimlere ilişkin bir transfer kampanyası başlattılar.
Ama ne büyük paralar, ne de büyük isimler, beklenen değişimi ya da saygınlığı sağlayabildi.
7) Medya patronlarından sonra, medya çalışanları da medyadaki güçlerini medya dışı alanlara taşıma çabasına girdi.
Bazı gazete ve televizyon yöneticileri, patronlarının ticari ilişkilerinin temsilciliklerini doğrudan ve açıkça yüklenirken, bazı köşe yazarları da spor kulüplerinin yönetimlerine girdiler.
Bu gelişme, yani medya çalışanlarının medyadaki güçlerini medya dışı alanlara taşıma çabaları ve bunu kamuoyu önünde açıkça yapmaları, insanların medyaya zaten zayıflamış olan güvenini daha da sarstı.
8) Dinci basın olarak adlandırılan kesim, hem ekonomik bakımdan hem de tiraj açısından güç kaybetti.
9) Saldırganlık ve haysiyet cellatlığı, artarak sürdü.
Bunun sonucunda, büyük medya kuruluşları tazminat olarak milyon dolarlarla ölçülen inanılmaz paralar ödediler.
10) Gazete, dergi ve televizyon kanalı sahiplikleri üç-dört ailenin ya da grubun elinde toplandı.
Böylece medyadaki tekelleşme eğilimleri fiilen daha da güçlendi.
11) Her grup kendi yazarlarını ve yönetcilerini kendi gazete, dergi ve televizyon kanallarında olağanüstü övmeye ve yüceltmeye başladı.
Böylece okurların ve izleycilerin yönlendirilmesi çabaları toplumsal ve ekonomik plandan, kişisel plana doğru genişledi.
12) Sanatçı haberleri genel başlığı altında görülebilecek konular, gerek dedikoduların seviyesi, gerekse dedikodusu yapılan kızlarımızın kaliteleri açısından kabul edilebilir sınırların altına indi ve bütün büyük medyaya egemen oldu.
13) İnternette, hem medyayı eleştiren hem de habercilik yapan veb siteleri kuruldu.
Bu siteler, daha özgür bir haber ortamının oluşturulmasında önemli katkılar yapmaya başladılar.
Evet, eski yılda en genel hatlarıyla bunlar oldu medyamızda.
Yeni yılınız kutlu olsun!
