Emre Kongar'ın Resmi^* İnternet Sitesi

Makaleler

Articles in English

Mustafa Şerif Onaran bir cerrahtır.

Üstelik iyi de bir cerrahtır.

Ama aynı zamanda çok iyi bir dilcidir de.

Yıllarca, 12 Eyül yönetimi tarafından Atatürk'ün kişisel vasiyetnamesine aykırı olarak kapatılan Türk Dil Kurumu'nun Yayın Kolu Başkanı olarak bu kurumun çıkardığı Türk Dili Dergisi'nin yayın yönetmenliğini yapmıştır.

Sevgili Onaran, Aylık Kültür ve edebiyat Dergisi E'nin Aralık 2000 tarihli sayısında benim "yukardan virgül" dediğim, "kesme imi" ile ilgili, bir yazı yayımladı.

Yazı, kesme imi konusunda ayrıntılı bilgiler içerdiği için oldukça önemli.

Onaran'ın yazısının bir bölümü şöyle:

" 'Türkçe'nin' derken, Türkçe sözcüğünden sonra kesme imi kullanma yanlışından yola çıkarak, kesme iminin kullanılışı üzerinde görüşlerimi belirtmek istiyorum.

Burada üzerinde durulması gereken asıl sorun sözcük sonundaki kesme iminin kullanılışı değildir. Bütün yazım kılavuzlarının benimsediği bir kurala göre özel adlara getirilen yapım ekleri kesme imiyle ayrılmaz. Türkçe derken bile Türk sözcüğünden sonra kesme imi konmazken, Türkçe sözcüğünden sonraki 'nin' ekinin başına hiç konulmaması gerekir.

Ne var ki böylesine belirgin olan bu kural kimi zaman gözden kaçıyor. Emre Kongar gibi, 'Medya Notu' başlığı altında dil yazıları yazan bir kültür insanı bile yanılabiliyor.

Örnekse Cumhuriyet'teki 11 Kasım 1999 günlü yazısında 'Konsantremi Bozma' adındaki, dil yazılarını topladığı kitabını okuyan M.Kerem Doksat'ın e-posta ile gönderdiği eleştirisini haklı buluyor.

M.Kerem Doksat'ın eleştirisi şöyle:

'Profesör Emre Kongar 'Konsantremi Bozma' başlığında nefis bir kitap çıkarmış. Aman, herkes okusun. Medyadaki lisan hatalarını eleştirdiği ve Cumhuriyet Gazetesi'nde yayınlanan köşesindeki yazılarının bir derlemesi. Fakat onun da birkaç hatasını yakaladık: Bizim de iştirak ettiğimiz bir tercih olarak, Türkçe kelimesinin ilk harfini büyük yazıyor ama, eğer bu durumda Türkçe kelimesi özel isim oluyorsa (ki öyle olur), Türkçede veya Türkçeyi yerine Türkçe'de veya Türkçe'yi yazması gerekmez miydi?'

M. Kerem Doksat başka konulara da değinmiş. Ancak kesme imini ilgilendirdiği için eleştirindeki bu bölümü aldım.

Emre Kongar'ın verdiği yanıt şöyle:

'Doksat'ın bazı eleştirilerine katılmamak olanaksız.

Örneğin özel isim olarak büyük harfle yazdığım sözcüğün ekini yukardan virgül ile ayırmamış olmam gibi.'

Emre Kongar 'kesme imi' yerine 'yukardan virgül' diye tanımlamalı bir terim kullanıyor. Yazım kurallarının benimsenen ilkesi özel adlara getirilen yapım eklerinin kesme imiyle ayrılmayacağını Doksat'a anımsatmıyor.

Doksat'ın eleştirisini genişçe ele alışımın nedeni, dil yanlışlarının yanında, gereksiz kesme imi kullandığı bir yeri göstermek içindir. 'Cumhuriyet gazetesinde yayınlanan' derken, gazetenin adı 'Cumhuriyet Gazetesi'ymiş' gibi, gazete sözcüğünü büyük harfle yazıyor, 'nde' ekinden önce kesme imi kullanıyor.

Doksat 'Cumhuriyet'te yayımlanan' deseydi, Cumhuriyet sözcüğünden sonra kesme imi kullanabilirdi. Cumhuriyet bir gazete adı olarak özel ad yerine geçmeseydi, kesme imi kullanılmazdı."

Sevgili Mustafa Şerif Onaran'ın yazısı uzun ve önemli.

Ben sadece bana gönderme yaptığı bölümü aldım.

Meraklısı yazının tümünü okumalı.