Emre Kongar'ın Resmi^* İnternet Sitesi

Makaleler

Articles in English

Bir gazete, bir dergi ya da bir televizyon sahibinin en büyük kaygısı ya da korkusu nedir bilir misiniz?

Hiç kuşkusuz bu sorunun yanıtı ekonomik anlamda başarısız olmak yani zarar etmek ve işletmeyi tasfiye etmek ya da devretmek diye verilecektir.

Fakat bugün benim üzerinde durmak istediğim nokta, her basın organının aslında bir ekonomik işletme olduğu ve kar etmek zorunda bulunduğu değil. Dolayısıyla da, en azından piyasa koşullarına uygun davranmak ve müşteri kitlesine gerekli hizmeti, yani dürüst ve gerçeklere uygun haber akışını sağlamak ve bunun parasal karşılığını almak zorunda bulunduğu da değil.

Bugün, aslında bir kamu hizmeti niteliğinde olan KİA (medya) alanının ekonomik zorunluluklarından ve bu zorunluluklardan dolayı kimi zaman bir kamu hizmetinin nitelikleri ile bağdaşmayan düzenlemelerden de söz etmeyeceğim.

Kamuoyu ise, çağımızda demokrasi idealinin güçlenmesi oranında kuvvetini arttırıyor.

Demokrasi uygulamaları ağır aksak gelişse de, demokrasinin en azından bir “ideal” olarak tüm insanlığın önündeki hedef olması, kamuoyunun yöneticiler üzerindeki etkisini ve denetimini çok arttırıyor.

Bir yandan eğlence programları ve ilanlarla reklamlar da dahil olmak üzere, haber ve bilgi akışının yönlendirilmesi yoluyla, öte yandan doğrudan yorumlarla, kitle iletişim araçlarını denetleyenler, kamuoyunu bir hamur gibi yoğurma ve biçimlendirme gücünü ellerinde tutuyorar.

Bir de Türkiye’deki eğitim, adalet, kamu yönetimi, siyaset gibi alanların yozlaşmış olmasından kaynaklanan, kitle iletişim araçlarında çalışanların ek olarak elde ettikleri bir başka güç daha var: Ayrıcalıklı (yani imtiyazlı) vatandaş olma gücü.

Yani devlet ihalelerinden, arsa ve kredi tahsislerinden, esas olarak tüm kamu hizmetlerinden daha öncelikli ve daha yaygın olarak yararlanma ayrıcalığı.

Türkiye’deki kitle iletişim alanına yatırım yapanların, “halkın haber alma hakkına ve özgürlüğüne hizmet etmek” yerine, benim yukarda anlatttığım “büyük güce sahip olmak” istedikleri herkesin bildiği bir gerçek.

Bu gücü kimler “patrondan” habersiz ve onun çıkarlarından bağımsız olarak kullanabilir?

Tüm köşe yazarları, muhabirler, sayfa sekreterleri, karikatüristler, redaktörler, editörler, programcılar, “talk şovcular”; kısacası yazılı ve elektronik basında “bir yer sahibi olan” herkes.

İşte ister gazetede, ister televizyonda isterse dergide olsun, bir genel yayın yönetmeninin birinci görevi, patronun çıkarlarına uygun yayın yapmak, ikinci görevi ise bu yayında görev alan herkesin bırakın patronun çıkarlarına karşı olmasını, patronun çıkarlarından bağımsız davranmasını bile önlemektir.

Akıllı patron ve akıllı genel yayın yönetmeni “patronun çıkarları” ile “halkın haber alma hakkı ve özgürlüğü” arasında makul bir denge kurabilen patron ve genel yayın yönetmenleridir.

Akıllı olmayanların marifetlerini ise hergün zaten okuyor ve izliyorsunuz.