Emre Kongar'ın Resmi^* İnternet Sitesi

Makaleler

Articles in English

Sevgili okuyucum Metin Mazlumoğlu eşiyle birlikte, televizyon seyrederken, bir spikerin "kazı" anlamına gelen "hafriyat" sözcüğünü "harfiyat" biçiminde telaffuz ettiğine tanık olmuş.

Gününü, saatini ve hangi kanalda olduğunu anımsamıyor.

Hiç kuşukusuz, doğru duymuştur bu yanlışı.

Peki bu yanlışların sorumlusu kim?

Spiker kardeşlerimiz, genellikle ellerine verilen metinleri doğru okur.

Sadece, bazen, uzun heceleri kısa, kısa heceleri de uzun telaffuz etmek gibi hatalar yaparlar.

Acaba onların ellerindeki metinleri yazan muhabirler, o metinleri gözden geçiren redaktörler ya da haber merkezi müdürleri ne kadar kültürlü ve bilgili?

"Çözme" yerine "çözümleme" yazanlar, "hafriyat" yerine "harfiyat" yazanlar yok mu?

İyi ki, basında Yalçın Doğan gibi, Yavuz Gökmen gibi büyük yazarlarımızda bile gördüğümüz, "doyulmaz" sözcüğü yerine "doyumsuz" sözcüğünün kullanılma yanlışı, henüz televizyon haber metinlerine girmedi.

Çetin Puhaloğlu adlı okuyucum, "Eski Dışişleri Bakanı" yerine "Dışişleri Eski Bakanı" denmesinin doğru olduğunu söylüyor ve yanılıyor.

"Dışişleri Bakanı" gibi isim tamlamaları bir bütündür, bu nedenle "eski" ve "yeni" gibi sıfatları, ilk sözcüğün önüne alır.

Ancak, sıfatın önüne geldiği iki sözcük, kendi içlerinde bir isim tamlaması niteliği taşımaz da, iki ayrı anlamı, birbirinden bağımsız olarak ifade eden sözcükler olursa, o zaman "eski" ya da "yeni" sıfatının, bunların arasına girmesi uygun olabilir.

"Eski Maliyenin Yeni Bakanı", ya da "Yeni Dışişlerinin Eski Bakanı" gibi.

Gördüğünüz gibi, bu kullanışlarda da, tamlamanın niteliği değişiyor zaten.

Yine de "dil"in yaşayan bir organizma olduğu ve sadece yeni sözcüklerin değil, yeni kuralların da zamanla oluştuğunu akıldan çıkarmamak gerek.