Kitaplar
Kitapların
ListesiSürekli Yazılar
Kitap Söyleşileri
AYDINLANMA
EMRE KONGAR
ENGİZİSYON
Suçlanan insanları mahkûm etmeden hapse atmak, ailelerinden uzak cezaevlerine, kötü koşullarda nakletmek, nakledildikleri yerlerde de kötü koşullar altında yaşatmak, ayrıca mahpusları "itirafçı" olmaya zorlamak, Ortaçağ'da, Avrupa'daki dinci Engizisyon Mahkemeleri'nde kullanılan çağ gerisi yöntemleri akla getirir.
Bu konudaki tarihsel bilgileri aşağıda özetledim.
* * *
Ortaçağ'daki Engizisyon yargılamalarında itiraf almak, suçlamaların kanıtlanması için kullanılan temel yollardan biriydi.
İtiraf elde etme yöntemleri ise, Ortaçağ'ın acımasız uygulamalarını yansıtır:
1. Psikolojik Baskı ve Tehdit:
Sanıklar, genellikle uzun süre hücrelerde tek başlarına tutularak yalnızlık, korku ve belirsizliğe mahkûm edilirdi.
Engizisyon Mahkemeleri, sanığa atılı olan suçu itiraf ettirmek için dini inançları kullanır, günah çıkarma ve tövbenin ruhsal kurtuluş getireceğini anlatırlardı. Suçlananlar itiraf etmedikleri takdirde, ebedi cehennem azabı ya da idam gibi dünyevi cezalarla tehdit edilirdi.
2. Sorgulama ve Tuzak Sorular:
Engizisyon yargıçları, sanıkları çapraz sorguya tabi tutar ve teolojik ya da karmaşık sorularla çelişkili ifadeler vermelerini sağlamaya çalışırdı.
Bu sorgulamalar günlerce sürebilir, sanığın iradesini kırmayı amaçlardı.
3. Tanıklık ve İhbar:
Engizisyon, sanığın suçluluğunu kanıtlamak için tanık ifadelerine ve/veya ihbarlara dayanırdı.
Tanıkların kimlikleri de çoğu zaman gizli tutulur, böylece, sanıkların bu ifadeleri çürütecek bir savunma yapmaları engellenirdi.
4. Fiziksel İşkence:
İtiraf almak için en yaygın yöntem işkenceydi.
İşkence, 13. yüzyıldan itibaren Papa IV. Innocentius'un onayıyla yasallaştırılmıştı, ancak "kan dökülmemesi" şartı getirilmişti.
Kullanılan işkence yöntemleri şunlardı:
Strappado:
Sanık, elleri arkadan bağlanarak bir ip yardımıyla yukarı çekilir, böylece omuzlarda ağrı ve sakatlanmaya yol açılırdı.
Su İşkencesi:
Sanığın ağzına su dökülerek boğulma hissi yaratılırdı.
Bu, "Waterboarding" denilen yöntemle günümüzde de kullanılmaktadır.
Ateşle İşkence:
Tabanlar ateşe tutularak veya sıcak demirlerle dağlanırdı.
Tezgâh (Rack):
Sanığın uzuvları bir tezgâhta gerilerek eklemleri yerinden çıkana kadar acı çektirilirdi.
Bu işkence, Braveheart filminde, William Wallece 'a (Mel Gibson) uygulanmıştı.
5. Din Adamlarının Rolü:
Rahipler tarafından, itiraf etmenin Tanrı'nın merhametini kazanacağı, aksi takdirde ruhun lanetleneceği anlatılırdı.
6. İtirafın Resmileştirilmesi:
Sanık itiraf ettiğinde, bu itiraf mahkeme önünde yazıya geçirilir ve sanıktan onaylaması istenirdi.
İtirafın, suçun ayrıntılarını ve öteki suç ortaklarını içermesi beklenirdi.
İtiraf edenler, tövbe ederlerse, hac ziyareti, kamu önünde kırbaçlanma veya mal varlığına el konması gibi daha hafif cezalar alırlardı.
Direnenler ya da itirafını geri çekenler genellikle yakılarak idam edilirlerdi.
* * *
Daha çok İspanya'da kurumlaşan Engizisyon'un itiraf ettirme yöntemleri, hem sanığın hem de toplumun üzerinde korku ve kontrol oluşturmayı amaçlıyordu.
Bu yöntemler, özellikle 15. ve 16. yüzyıllarda, sahte itiraflara yol açarak masumların cezalandırılmalarıyla sonuçlanıyordu.
Reform, Rönesans ve Fransız Devrimi, Kilise'nin ve Kralın, daha çok Yahudilere, Müslümanlara ve kadınlara yönelik olan bu zulmüne son verdi!
* * *
Sevgili okurlarım, iyi ki, Ortaçağ Avrupa'sında değiliz ve Anayasa'sında "Demokratik, Laik ve Sosyal Hukuk Devleti" yazan Türkiye Cumhuriyeti'nde yaşıyoruz...
Ve iyi ki Adalet Bakanımızın dediği gibi "Bağımsız bir yargımız (!)" ve Anayasa Mahkememiz var!
