Kitaplar
Kitapların
ListesiSürekli Yazılar
Kitap Söyleşileri
AYDINLANMA
EMRE KONGAR
TÜRKİYE BÜYÜK BİR EVLADINI YİTİRDİ
Prof. Dr. İlhan Başgöz:
Dünya çapında bir halkbilimci ve eğitim uzmanı.
Türkiye'nin folklorunu dünyaya tanıdan bir savaşçı.
Dünya çapındaki bir başka halkbilimcinin Prof. Dr. Pertev Naili Boratav'ın öğrencisi.
Cumhuriyet'in kuruluşu ile yaşıt: 1923 doğumlu.
Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı bölümünü bitirdikten sonra aynı Fakülte'nin Halk Edebiyatı Kürsüsü'ne asistan oluyor.
1940'lı yılların sonundaki "Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Kıyımı"ndan payına düşeni alıyor ve Tokat Lisesi'ne öğretmen olarak atanıyor.
Türlü baskılara güçlüklere göğüs gererek geçirdiği on yıldan sonra 1960'da yurt dışına çıkıyor.
California Üniversitesi Los Angeles ve Berkeley birimlerinde ve Indiana Üniversitesi'nde yıllarca Türk kültürü ve özellikle de Türk halk edebiyatı dersleri veriyor.
* * *
Ben İlhan Başgöz'ü, Kültür Bakanlığı Müsteşarı olduğum dönemde yakından tanıdım:
Bu dönemde hem Pertev Naili Boratav Hoca'ya hem de ona, layık oldukları ödülleri, devlet tarafından verdirerek, bu değerli bilim insanlarını yeniden Türkiye'deki bilim çevreleriyle buluşturmaya çalışıyordum.
Başgöz 'ü, 1974 yılında bir Türkiye'deki bir uluslararası toplantıda sunacağı bildiriyi iptal eden resmi makamlar tarafından kendisine yapılan büyük haksızlık ve terbiyesizliği telâfi etmek için, Türkiye'ye davet etmiş, ülkemizi, ülkemiz kültürünü ABD'deki akademik çevrelerde büyük bir başarıyla temsil eden bu büyük insana ödül vermiş ve onu devletimizle barıştırmak istemiştim.
Sanıyorum bu çabamda başarılı da oldum:
Önce onun girişimleriyle ve benim desteğimle, Indiana Üniversitesi ile ortak dizi olarak, kültürümüzle ilgili pek çok İngilizce yayın yaptık.
Sonra, emekli olmadan önce, büyük çabalarla, ders verdiği Indiana Üniversitesi'nde Türkiye üzerine folklor ve kültür dersleri okutmak üzere, Erdal İnönü'nün de desteğiyle, bir "vakıf kürsüsü" kurdurdu ve böylece ülkesine yaptığı hizmetleri ölümsüzleştirdi.
* * *
42 yıl yurt dışında bir "kültür neferi" olarak çalışan Başgöz, emekli olunca, Güre köyünde, okul olarak kullanmak üzere bir ev yaptırdı.
Dört yıl boyunca asistanlara ve öğrencilere folklor, halk edebiyatı ve İngilizce dersleri verildi.
İlk yılki hocalar arasında ünlü bilim insanları Halil İnalcık ve Henry Glassie de vardı.
* * *
İlhan Başgöz 'ün yaşam öyküsü gerçek bir serüven romanı gibidir.
Bu konuda iki ayrı kitap var.
Birisi kendi yazdığı anılarıdır:
"Gemerek Nire, Bloomington Nire, HAYAT HİKAYEM" adıyla Türkiye İş Bankası tarafından yayınlandı.
Ötekisi, iki değerli araştırmacı, Gönül Pultar ile Serpil Aygün Cengiz tarafından yapılan bir nehir söyleşidir:
"Kardeşliğe Bin Selam" adıyla Tetragon Yayınevi tarafından yayınlandı.
Bu kitapları okuduğunuzda Sivas'ın Gemerek ilçesinden başlayan, Ankara'ya uzanan, Tokat'tan Los Angeles'e, oradan da Indiana'ya kadar süren, sonra tekrar Ankara, Van ve İstanbul'da yaşanmış, inişli çıkışlı, heyecanlı, ihbarlar, haksızlıklar, mücadeleler ve başarılarla bezenmiş bir yaşamı izliyorsunuz.
Bence bütün toplumsal tarihçiler, eğitimciler ve halkbilimciler için, öteki yapıtlarına ilaveten, bu iki kitap bulunmaz iki kaynak!
Başgöz g eçmişe ilişkin ayrıntıları o denli incelikli anımsıyor ve o kadar renkli anlatıyor ki, sanki, Anadolu'nun gezginci saz şairlerinden "Hazreti Ali'nin Gazavatı" destanını dinler gibi oluyorsunuz!
* * *
Onun hakkındaki bilimsel incelememi, ömrüm vefa ederse, "Türk Toplumbilimcileri" kitabımın üçüncü cildinde yazmak istiyorum.
Bu arada çok ağır hastalandığı sırada onu ülkesine getiren, bu topraklara dönmesini sağlayan, TC Sağlık Bakanlığı'na ve TC Dışişleri Bakanlığı'na teşekkür ediyorum.
Bitmez tükenmez yaşam sevinci ve eserleriyle aramızda yaşamaya devam edecektir!
