Kitaplar
Kitapların
ListesiSürekli Yazılar
Kitap Söyleşileri
AYDINLANMA
EMRE KONGAR
KURULTAY KONUŞMASI I: SEMİYOLOJİK AÇIDAN "RECEP BEY"
Sevgili okurlarım, semiyoloji, göstergebilim, simgeler, semboller üzerinden çözümleme yapar...
Görülen, duyulan simgelerin zihinlerimizde, yüreklerimizde çağrıştırdığı anlamları çözümlemeyi içerir.
Genellikle günlük yaşam dilindeki olağan sözcüklerin özel anlamlarını, varsa, arkalarındaki özel mesajları irdeler.
Bugün, Kılıçdaroğlu'nun Kurultay konuşmasındaki bazı sözcükleri, terimleri, kavramları, göndermeleri irdelemeye "Recep Bey" hitabı ile başlıyorum.
Konuşmanın göstergebilim açısından en çarpıcı yönlerinden biri, Kılıçdaroğlu'nun Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'a "Recep Bey" diye hitap etmesidir.
Aslında bizim geleneğimizde, siyasal liderlere ismiyle, "Bey" diye hitap edilmesi geleneği vardır.
Bunun ilk örneği Adnan Menderes'e "Adnan Bey" diye hitap edilmesidir.
Sanıyorum İsmet İnönü'nün "İsmet Paşa" diye anılmasına karşı bir "sivilleşme" simgesi olarak kullanılmıştır "Adnan Bey" hitabı.
Bu hitap o denli yaygınlaşmıştı ki, ünlü tiyatrocu Muammer Karaca, Menderes'i ve Demokrat Parti iktidarını eleştirdiği "Etnan Bey duymasın" diye bir komedi bile sahneye koymuş ve büyük başarı kazanmıştı.
Bu arada, "Adnan Bey"in de oyunu izlediğini ve alkışladığını belirtelim.
Daha sonra, Bülent Ecevit'in başlattığı "Sayın" dönemi geldi.
Bütün politikacılar birbirine "Sayın" diye hitap ediyordu...
Buna karşılık yakın çevrenin, lideri genellikle ilk adıyla ve "Bey" diye anması geleneği de sürüyordu.
Ecevit, "Bülent Bey", Özal, "Turgut Bey", Demirel "Süleyman Bey", Erdal İnönü, "Erdal Bey" diye anılırdı yakın çevreleri tarafından..
Aynı gelenek Recep Tayyip Erdoğan için de sürdü.
"Sayın Başbakan" Recep Tayyip Erdoğan da, yakınları için "Tayyip Bey" oldu.
Kendisini sevmeyenler ya da tasvip etmeyenler, onu "RTE", "Tayyip" gibi simgeler ve isimlerle andılar.
Ama "Recep Bey" çok yeni bir hitap tarzı.
Göstergebilim açısından anlamı nedir?
Hiç kuşkusuz bu sorunun ilk yanıtı "Sayın Başbakan"ın "olağanlaştırılması", "sıradan bir vatandaş" kimliğinin anımsatılmasıdır.
Sanıyorum, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın "Benim Valim", "Benim Bakanım" söyleminin simgelediği, "iktidarın mutlaklaştırılarak, kişiselleştirilmesi" eğilimine karşı bir "semiyolojik eleştiri" olarak kullanılmıştır.
Bu hitap biçimi, onun da aslında sıradan bir vatandaş olduğu, üstelik öteki vatandaşlara hizmet etmek için seçilmiş bir görevli olduğu anımsatılmak için üretilmiş görünüyor.
Çünkü her "Recep Bey" hitabının ardından, Kılıçdaroğlu sorular sormuş, eleştiriler sıralamıştır.
Tabii "Recep" adının başka çağrışımları da vardır.
Başbakanın rakipleri derhal "Recep İvedik" tipine veya "Atma Recep din kardeşiyiz" gibi eleştirel halk deyimlerine göndermeler yapmaya başlamıştır.
Buna karşılık Başbakan'ın destekçileri de "Recep" adının şerefli, meziyetli, heybetli anlamına geldiğini, kutsal üç ayların birincisinin de adı olduğunu anımsatmaktadır.
Her halükârda, "Recep Bey" hitabının bir küçümsemeyi ya da bir nezaketsizliği içermediğini ama göstergebilim açısından çok çeşitli ve ince göndermeleri içerdiğinden dolayı bir tartışma başlattığını ve Başbakan'ın çevresini tedirgin ettiğini söyleyebiliriz.
Kılıçdaroğlu'nun konuşmasını çözümleme çabama devam edeceğim.
