Kitaplar
Kitapların
ListesiSürekli Yazılar
Kitap Söyleşileri
AYDINLANMA
EMRE KONGAR
ÖZÜR BİLDİRİSİNİN "KOLEKTİF SUÇ" VE "KABA MİLLİYETÇİLİK" ÇELİŞKİLERİ
Sevgili okurlarım, insanların büyük çelişkilerinin kaynağında, akla, mantığa, toplumsal ya da tarihsel gerçeklere uymayan, kendi kimliklerine, kişiliklerine uygun olmayan davranışlarda bulunmak ya da sözler söylemek gibi eylemler yatar.
Ermeni kardeşlerimizden özür dileyen kampanya metnini imzalayanlar da böyle büyük iki çelişkinin içindeler.
Çünkü kampanya metni 1915 olaylarını hem tarihsel ve toplumsal bağlamından kopuk olarak hem de sadece Ermeniler açısından ele almış, böylece gerçeğin büyük bölümünü dışarıda bıraktığı için eksik, dolayısıyla tarihsel, siyasal ve ideolojik açılardan yanlış olmuş.
Bu nedenle imzacılar iki büyük çelişkinin kapanına yakalanmış:
Bildiri, ilk bakışta, "resmi milliyetçi söyleme karşı" gibi görünmesine rağmen, hem "kaba milliyetçilik" hem de çağdışı olan "kolektif sorumluluk", "kolektif suç" kavramı tuzaklarına düşmüş.
Oysa bildiriye imza atanların kendilerini "milliyetçi" olarak tanımladıklarını sanmıyorum.
Fark etmeden düştükleri tuzaktaki "kolektif suç", "kolektif sorumluluk" kavramını ise benimsediklerini hiç zannetmiyorum.
Bildirinin birinci çelişkisi olan "şöven milliyetçilik" yaklaşımı aşikar:
Bir "millet" için, bir başka "milletten" özür dileniyor.
Üstelik "kendi payıma" denilerek, özür bireyselleştirilmeye çalışılmış ama, bu "kendi payıma" deyişi, bir "milletin" yaptığı eyleme ilişkin özür olduğu için, bireyin "kolektif sorumluluğuna" gönderme yapmış ve ikinci çelişkiye, "kolektif suç" tuzağına düşülmesine yol açmış.
İkinci çelişki olan "Kolektif sorumluluk", "kolektif suç" kavramı, bilindiği gibi Nazi Almanyası'nda ve Stalin Rusyası'nda doruğa çıkmış bir uygulamadır.
Naziler, işgal ettikleri ülkelerdeki herhangi bir direniş eylemi için tüm kasabayı cezalandırırlardı.
Stalin Rusyası'nda ise, bireyin işlediği bir suçtan dolayı tüm ailesi de cezalandırılırdı.
Bildiride, Osmanlı döneminde cereyan etmiş siyasal ve askeri bir olaydan dolayı, "bireysel özür dilenerek" bu "kolektif sorumluluk" kavramı bireysel düzeyde de kabul edilmiş oluyor.
Nitekim, bu temel çelişkilerin hemen farkına varanlar oldu:
Emre Aköz, 11 Aralık tarihinde Sabah'ta, adını koymadan eleştirdiği "kolektif sorumluluk" konusunda şöyle yazıyordu:
"Eylem olarak zaten yapmadığım, fikren katılmadığım, bir nebze dahi olsa yararlanmadığım, gerçekleri az çok öğrendiğim günden beri rahatsızlık duyduğum bir konuda niye özür diliyorum?"
Nuray Mert, 16 Aralık'ta Radikal'de, adını da koyduğu "sığ ve kaba milliyetçilik" konusunda şöyle diyordu:
"Bir kere, milli veya etnik aidiyet adına, başka bir milletten özür dileme işi beni çok rahatsız ediyor.Milletiyle övünmekle, milleti adına özür dilemek arasında, insanın kendini etnik aidiyetiyle tanımlaması açısından hiçbir fark yok."
Bu bildiriyi imzalayanlar 1915 yılında sürmekte olan Birinci Dünya Savaşı'ndan habersizler mi?
Rus ordularıyla birlikte Osmanlı topraklarını işgal eden Ermenileri bilmiyorlar mı?
Ele geçirdikleri yerlerde bağımsızlıklarını ilan eden ve Müslümanları camilere doldurup yakan Ermeni çetecileri hiç duymamışlar mı?
Milliyetçilik akımlarını destekleyerek Osmanlı İmparatorluğu'nu bölmeye, parçalamaya ve paylaşmaya çalışan Batı'nın emperyalist tarihini de mi okumamışlar?
Sevr'i de mi bilmiyorlar, yoksa tasvip mi ediyorlar?
Günümüzde bile, 18, 19 ve 20'inci yüzyıllardaki yaklaşımları sürdüren Batı ülkelerinin parlamentolarından "soykırımı inkarı yasaklayan, cezalandıran yasaların" geçtiğini görmüyorlar mı?
Düştükleri aşırı milliyetçilik ve kolektif suç tuzaklarını fark edemeyecek kadar sığ kişiler mi?
Hepsi mi dışardan yönetiliyor?
Hiç sanmıyorum.
Peki o zaman iki cümlede, iki kitaba bile sığdırılamayacak kadar çok tarihsel, siyasal ve ideolojik yanlışı barındıran bir bildiriyi niye imzalamışlar?
Onu da kendilerine sormak gerek!
