Kitaplar
Kitapların
ListesiSürekli Yazılar
Kitap Söyleşileri
AYDINLANMA
EMRE KONGAR
MİLLİYETÇİLİĞİN ERDEMLERİ VE TEHLİKELERİ
Bir yandan PKK'nın ayrılıkçı etnik terörü devam ederken, öte yandan Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın ve AKP iktidarı mensuplarının dinci söylem ve eylemlerine ek olarak, son günlerde sert bir milliyetçi çizgiye kaydıkları gözlemleniyor.
İnsanlık tarihi, üretim ilişkilerine koşut olarak, dincilik ve milliyetçilik çizgisinde de izlenebilir ve irdelenebilir.
Çünkü önce din, sonra da milliyet, tüm siyasal sistemlerin, toplumsal düzenlerin üst yapısını, ideolojisini ve savaşların gerekçesini oluşturur.
Üstelik bugün bile din (inanç, mezhep) ve milliyet (ırk, etnik grup) sadece toplumların değil, bireylerin de kimliklerini oluşturan esas ögelerdir.
Bu nitelikleri ile din ve milliyet, bireyin aidiyet duygusu ile birlikte toplumsal birlikteliği de vurgular.
Bir insanın birlikte yaşadığı topluma aidiyet duygusu aslında bir erdemdir:
Bireyi, başkalarını düşünmeye, onlar için çalışmaya, kendi çıkarlarına ek olarak toplumun çıkarlarını da dikkate almaya, hatta kimi zaman özveride bulunmaya, kısacası başkalarına da yararlı olmaya yöneltir.
Bir insanın aidiyet duygusu aynı zamanda, hem bireye yani kendisine hem de insanlığa dönük bir tehlikedir de.
Önce, bireyin benliğini, iradesini, özerk ve bağımsız kişiliğini daha büyük bir grup, bir cemaat, bir toplum içinde din ya da milliyet adına eritme tehlikesi ortaya çıkar.
Daha sonra, o aidiyet duygusunun, özel bir grup için, insanlığın öteki kesimlerine karşı bir ayrımcılığa, bir üstünlük duygusuna, kısacası bir faşizme dönüşmesi tehlikesi görülür.
Din, bugün de bireysel kimliği belirleyen işlevinden önce, bütün Tarım Devrimi boyunca, din-tarım imparatorlukları döneminde yüzyıllarca, sadece toplumsal yapının göstergesi değil, aynı zamanda savaşların gerekçesini de oluşturan bir ideolojidir.
Milliyetçilik de Endüstri Devrimi'nden sonra aynı ikili işlevi görmüştür.
Tarım Devrimi sırasında savaşlar, toprak ve ürün için, din adına yapılmıştır...
Endüstri Devrimi'nde de, ham madde ve pazar için, milliyetçilik adına.
Dolayısıyla her iki ideoloji de, toplumları bir arada tutan, onlara kimlik veren işlevleri yanında, tarih boyunca dökülen kanların da gerekçesi ve simgesi olmuştur.
Yani bugün için taşıdıkları tehlikelerin kanıtı olarak, tarihsel anlamda hem güçlü hem de vukuat sahibidirler.
Bütün bu tehlikelere karşın, yine de bugün dünya üzerinde egemenliğini sürdüren vahşi sömürüye karşı bir bilinç, milliyet çizgisinde, bu ideoloji demokratik ideallerle birleştirilebildiği oranda gerçekleştirilebilir.
Günümüzde egemen olmaya başlayan, laiklik, insan hakları, adalet ve özellikle de eşit vatandaşlık kavramlarını içeren demokrasi ideolojisi, dinin ve milliyetin taşıdığı tehlikeleri bertaraf eden, erdemlerini öne çıkaran bir niteliktedir.
Tam bu noktada, dinci ve milliyetçi ideolojilerin demokratik siyaset içinde kullanılmalarında yatan büyük tehlike ortaya çıkmaktadır:
Bireyin aidiyet duygusunu, kimliğini belirlediği için yaygın kabul gören bu ideolojiler, bütün ilkel siyasetçilerin, demagog liderlerin ağzını sulandırmıştır.
Ama bu ideolojiler, demokratik ilkelerin, laikliğin, vatandaş eşitliğinin dışında kullanılmaya başlandığı zaman yukarda açıklanan tüm kanlı ve bölücü faşist tehlikeler ortaya çıkar.
Üstelik bu tür kimlik ideolojilerinin kullanılmaları kolay olduğu ve sınır tanımadığı için, popülist bir parti veya demagog bir lider bunu yapmaya başlayınca, partiler ve politikacılar arasında bir aşırılık yarışının başlaması da kaçınılmazdır.
Bugün eşitlikçi milliyetçilik olarak tanımladığımız, Atatürk milliyetçiliği, demokratik milliyetçilik ne denli erdemli bir ideoloji ise, ayrımcı, demagojik milliyetçilik de o denli faşizan ve tehlikelidir.
Ülkemiz faşist ve ayrılıkçı etnik PKK terörünün sorunlarıyla uğraşırken, dilerim, iktidar ve Başbakan ne yaptıklarının, ne denli tehlikeli bir silahla oynadıklarının bilincindedirler.
