Kitaplar
Kitapların
ListesiSürekli Yazılar
Kitap Söyleşileri
AYDINLANMA
EMRE KONGAR
ERDAL İNÖNÜ: BİR AYDINLANMA ÜRÜNÜ VE ÖRNEĞİ
Bu sütunun adını, Cumhuriyet'te bana muntazam yazma onuru verildiği zaman, İlhan Selçuk koymuştu:
"Aydınlanma".
Günümüzde, gençliğin "örnek alacağı" "model insanlar" artık pek kalmadı.
Gençler ya "popçuların" ya da "topçuların" izinden gitme eğiliminde.
Sanatı ya da sporu hiç küçümsemediğimi, futbolu, popüler müziği ve popüler kültürü önemsediğimi değerli okurlarım çok iyi bilir.
Ama bugün spor adına ortalıkta dolaşan topçu, ya da sanat adına popçu olarak ün kazanmış kişilerin "gençlere yol gösterici olma özelliği" taşımadıklarını, hatta tam tersine, sözleri ve hareketleri ile onlara "kötü örnek" olduklarını düşünüyorum.
İşte Erdal İnönü, toplumumuzda artık nesli tükenen "model insanlardan" biriydi.
Erdal İnönü, kimdi, neydi?
Neyin modeliydi?
Kimler için modeldi?
Erdal İnönü, sözcüğün gerçek anlamıyla, büyük harfle, bir "İnsandı".
Genel olarak bütün insanlık için bir modeldi.
Özel olarak Türk insanı için, başta gençler olmak üzere, bütün Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları için bir örnekti.
Türkiye'deki Aydınlanma sürecinin ürünüydü.
Cumhuriyet'in ilanından üç yıl sonra doğmuş, Atatürk Devrimlerinin getirdiği toplumsal ve kültürel yapının içinde ve bu devrimlerin coşkusuyla oluşan ortamda yoğrulmuştu.
Mustafa Kemal Atatürk'ün Aydınlanma Devriminin, çağdaş Türkiye Cumhuriyeti'nin, "insan ve vatandaş olarak" modeliydi.
Bir aydındı, bütün aydınlar için bir modeldi.
Bir eşti, bütün eşler için bir modeldi.
Bir biliminsanıydı, bütün biliminsanları için bir modeldi.
Bir politikacıydı, bütün politikacılar için bir modeldi.
Bir siyasal liderdi, bütün siyasal liderler için bir modeldi.
Çok çalışkan ve çok üretkendi.
Son nefesine kadar sürekli okudu, çalıştı, üretti.
Çok bilgiliydi.
Sadece kendi alanları olan fizikte ve matematikte değil, tarihte, felsefede ve edebiyatta da büyük bir birikimi vardı.
İnce ve keskin bir zeka, mizahi bir bakış sahibiydi.
Bunları, başta kendisine olmak kaydıyla, olaylara ve insanlara hem gerçekçi, hem de eleştirel bir yaklaşımla geliştirmişti.
Çok sabırlı, çok müsamahalı ve çok kararlıydı.
Bu özelliklerini insan doğasını ve toplum yapısını iyi anlamaya çalışarak, karar vermeden önce ince eleyip sık dokuyarak, koşulları ve insanları derinliğine çözümleyerek, ama karar verdikten sonra bu kararından dönmeyerek geliştirmişti.
Onu "Aydınlanma Devriminin bir ürünü", bu devrimin bir "model insanı" yapan temel özelliği, "Bilimin yol göstericiliğine " olan inancıydı.
