Kitaplar
Kitapların
ListesiSürekli Yazılar
Kitap Söyleşileri
AYDINLANMA
EMRE KONGAR
DİNCİLİK VE MİLLİYETÇİLİK
Sevgili okurlarım, demokrasinin en büyük düşmanı çoğunluklardır.
Çünkü demokrasi (azınlıkların da temel hak ve özgürlüklerinin güvence altında bulunduğu) bir çoğunluk rejimi olduğu için, çoğunlukların, demokrasinin mukaddes kavramları olan temel hak ve özgürlükleri budama, sınırlama ve hatta yok etme gücü vardır.
Bir çoğunluk, ancak demokrasiyi reddeden bir ideoloji etrafında oluştuğu zaman demokratik düzene karşı bir tehdit oluşturur.
Kendisi gibi olmayanı, kökü, inancı, sınıfı, dili kendisinden farklı olanları reddeden bir diktatörlük, bir din veya mezhep anlayışı, bir ırk ya da milliyetçilik yaklaşımı, böyle ideolojik eksenlere örnektir.
Tarihteki ilk devlet ayrımları din üzerine, mezhep üzerine kuruldur.
Tek tanrılı dinlerin gelmesinden yani Tarım Devriminden sonra güçlenerek egemenliğini sürdüren bu ayrım, çok uzun süre devam etmiş, hem Ortaçağ'ı, hem Yeniçağ'ı hem de Yakınçağ'ın bir kısmını kapsamıştır.
Dincilik üzerine kurulu devletin şakası yoktur:
Kendi dininden veya mezhebinden olmayanı düşman sayar, yenerse ona kendi inancını kabul ettirir böylece gücünü arttırır.
Kendi uyrukları arasında dinden imandan çıkan olursa bu dünyada kazığa oturtur ve yakar, öteki dünyada da cehenneme yollar.
Milliyetçilik akımları ve bu akımlara dayalı milli devlet anlayışı, Fransız Devrimi'nin yol açtığı yeni bir gelişmedir.
Sermaye sınıfının doğması, büyüyerek işçi sınıfını doğurması ile güçlenmiş, pazar ekonomisinin gelişmesi ile siyasal egemenliğini tüm din-tarım imparatorluklarının tasfiye edildiği Birinci Dünya Savaşı sonrasında ilan etmiştir.
Günümüzde din devleti modeli, Hıristiyan dünyasında (Papalık hariç) tümüyle tasfiye edilmiş olmasına karşın, İslam dünyasında farklı mezheplere dayalı olarak varlığını teokratik diktatörlükler biçiminde (İran ve Suudi Arabistan rejimlerinde olduğu gibi) sürdürmektedir.
Buna karşılık milli devletin, aşırı biçimde yorumlanarak şövenist ırkçı yaklaşımına yol açan faşist devlet biçimi hem Hıristiyan dünyasında yok edilmiş hem de İslam dünyasında (bu dünya dinci aşamadan milliyetçi aşamaya, Türkiye hariç zaten geçemediği için) uygulamaya konulmamıştır.
Dinci devlet ve dinci politika anlayışı, gücünü tarihin karanlıklarından alan şeriatçı bir yapıda bazı yerlerde direnmekle birlikte çağdaş dünya ile uyum sağlamakta zorlanmakta, hatta zaman zaman küresel teröre bile kaynaklık edecek ideolojik sapkınlıklara düşmektedir.
Buna karşılık, milliyetçi ideoloji, hem milli devlet modeli Küreselleşmeye bile direnen bir yapı olarak ortaya çıktığı ve işlevselliğini kanıtladığı için (Fukuyuma'yı anımsayın), hem de şoven bir ırkçı sapmanın, faşizmin bedelini fazlasıyla ödediğinden ve bu kanlı deneyimden yeterince ders aldığından dolayı, demokratik, eşitlikçi ve adil bir siyasal ideoloji anlayışı içinde pek çok toplumda varlığını sürdürmektedir.
Bizdeki dinci politikacılarda görülen, laik ve demokratik, eşitlikli ve adil milliyetçilik düşmanlığının temelleri işte bunlardır.
