Emre Kongar'ın Resmi^* İnternet Sitesi

Makaleler

Articles in English

AYDINLANMA

EMRE KONGAR

YENİDEN DEMOKRASİ DERSLERİ

I) KURULUŞ

1. Aydınlanma sürecini yaşamamış yani dinsel dogmatizmin tutsaklığından kurtulamamış toplumlarda (örneğin köylü toplumlarda) demokrasi gelişmez.
    
2. Demokrasi gökten zembille inmez; Endüstri Devrimini yaşamış toplumlarda ortaya çıkar.
    
3. Bir toplumda demokrasinin kurulabilmesi için sermaye sınıfı ile işçi sınıfının oluşması ve iktidara ortak olacak güce erişmesi gerekir.
    
4. Avrupa kıtasında bu süreçlerin tek istisnası Türkiye'dir; Türkiye'de demokrasinin temelleri, meşruiyetini, pratik olarak Kurtuluş Savaşı'nı kazanmanın gücünden, kuramsal olarak da Türkiye Büyük Millet Meclisi'nden alan Mustafa Kemal Atatürk'ün devrimleri ile atılmıştır.
    
5. Türkiye'de demokrasi "yukardan aşağı doğru" dünyadaki süreçlere ters olarak kurulduğundan, hem toplum, hem de bireyler demokrasiye hazır olmadıkları için, gerek kuruluş (tek parti) gerekse işleyiş (çok parti) dönemlerinde pek çok sorun ile karşılaşılmıştır.
    
6. Gerek toplumsal yapı gerekse bireyler demokrasiyi yaşatacak düzeye gelmediği sürece bu sorunlar sürecektir.

II) İLKELER

1. Demokrasi, temel hak ve özgürlüklerin çoğunluğa karşı da güvencede olduğu bir çoğunluk rejimidir; başta dinci rejimler olmak üzere, pek çok diktatörlük de çoğunluğa dayalı olarak işletilebildiğinden demokrasinin ayırıcı niteliği "çoğunluk yönetimi" değil, güvence altına alınmış olan "temel hak ve özgürlüklerdir".
    
2. Demokrasileri bekleyen iki büyük tehlike vardır: Birinci tehlike çoğunluğun, "temel hak ve özgürlükleri" tahrip etmesi, ikinci tehlike, din gibi, ırk gibi, sınıf gibi bazı ölçütleri kullanan bir takım grupların "temel hak ve özgürlükleri" istismar ederek "demokratik işleyişi" olanaksız kılmasıdır.
    
3. Tanım gereği "çoğunluk", her zaman, güvence altındaki "temel hak ve özgürlükleri" yok edecek güce sahip olduğundan demokratik rejimler, çoğunluğun bu gücünü kötüye kullanmasını ve demokrasiyi tahrip etmesini önlemek için, İkinci Meclis (Senato) gibi, Anayasa Mahkemesi gibi, yargı bağımsızlığı gibi, özerk üniversiteler gibi kurumlara sahiptirler.
    
4. Bazı grupların "temel hak ve özgürlükleri" istismar ederek din gibi, ırk gibi veya sınıf gibi (bu sermaye sınıfı da olabilir, işçi sınıfı da, toprak ağaları sınıfı da) ölçütler adına demokrasiyi tahrip etmeleri, "temel hak ve özgürlüklerin" başkalarının "temel hak ve özgürlüklerini" ortadan kaldırmak için kullanılamayacağı ilkesi ile önlenir.

III) İŞLEYİŞ

1. Demokratik rejimin doğru işleyebilmesi için, dürüst ve şeffaf seçim esasına göre oluşturulan yasama meclislerinin toplumsal yapı açısından adaletli bir temsili yansıtması gerekir.

   Örneğin bir parti, kayıtlı seçmenlerin dörtte birinin, oy kullananların ise üçte birinin desteği ile, meclisteki sandalyelerin üçte ikisini kazanabiliyor ve anayasayı değiştirebilecek güce erişebiliyorsa, o sistemin meşruiyeti tartışmaya açıktır.
    

2. Seçim yapacak halkın önüne gerçek seçeneklerin var olduğu yani birbirinden gerçekten farklı görüşleri savunan bir siyasal partiler yelpazesi sunulmuş olmalıdır.
    
3. Seçimler, propaganda açısından muhalefetin de iktidara eşit haklara ve olanaklara sahip olduğu bir ortam içinde ve periyodik olarak yapılmalıdır; demokrasilerdeki muhalefet için yalnız eşit haklar yetişmez, eşit olanaklar da sağlanmalıdır.
    
4. Bir demokratik rejimin düzgün işleyebilmesinin en önemli koşulu, iktidarın, gücünü rejimi değiştirmek için kullanmasını engelleyecek mekanizmaların etkin ve sürekli olarak geçerli kılınmış olmasıdır.

   Örneğin bir iktidar anayasayı değiştirecek çoğunluğa sahip de olsa, demokratik rejimin güvencesi olan Anayasa mahkemesini kaldıramaz. Tabii ki kaldırmaya gücü yeter, ama o zaman o rejimin adı demokrasi olmaz.

IV) SONUÇ

2005 Türkiyesi'nde böyle bir yazı yazmak zorunda kalmış olmaktan dolayı utanıyorum.