Emre Kongar'ın Resmi^* İnternet Sitesi

Makaleler

Articles in English

AYDINLANMA

EMRE KONGAR

YÜZDE 42'NİN ANLAMI-I

28 Mart 2004'te yapılan yerel seçimlerde iktidar partisi AKP, il genel meclislerinde yüzde 42 dolayında oy aldı.

Bilindiği gibi yerel seçimlerde, belediye başkanlıkları düzeyinde alınan oylar kişisel ögelerden etkilendikleri için, partilerin ülke düzeyindeki güçleri, adayların bireysel özelliklerinden arınmış olan il genel meclisi oylarıyla ölçülür.

AKP, 2002 genel seçimlerinde sandığa giden seçmenlerin yüzde 34'ünü, kayıtlı seçmenlerin oylarının yüzde 25'ini alarak, Mecliste yüzde 65 oranında sandalye kazanmıştı.

Şimdi bu oran oy kullananlarda yüzde 42 dolayında, kayıtlı seçmen bakımından da yüzde 30 dolayında görülüyor.

Nedir bunun anlamı?

Ne yazık ki Türkiye'de sorunlar ve özellikle siyasal konular çok tek yanlı, çok kaba çözümlemelerle tartışılıyor.

Bugün ben bu yüzde 42'nin anlamını irdelemek istiyorum.

1. Yüzde 42 hiç kuşkusuz AKP açısından bir seçim zaferidir. Sadece yüzde 42'nin yüksek bir oran olmasından dolayı değil, aynı zamanda 2002 seçimlerinde yüzde 34 olan oyuna göre sekiz puan daha yüksek olduğundan dolayı.
    
   AKP ayrıca oyunu mutlak rakam olarak da iki milyondan fazla arttırmıştır.
    
2. Türkiye'deki siyasal eğilimlerin tarihsel seyrine göre, genel seçimlerde iktidara gelen parti, ilk yerel seçimlerde başarı kazanmaktadır. Bu açıdan AKP'nin başarısı tarihsel verilere uygun ve beklenen bir zaferdir.
    
3. Yüzde 42, bugünkü seçim sistemi çerçevesinde bir partiye Mecliste salt çoğunluk veriyor. Hatta, 2002 seçimlerinde olduğu gibi yüzde 10 barajından dolayı, bırakın yüzde 42'yi, yüzde 34 bile bir partinin mecliste, anayasayı dahi değiştirebilecek üçte iki çoğunluk almasına yetebiliyor.
    
   Oysa hemen anımsayalım, 1977 seçimlerinde yüzde 42 oy alan Ecevit liderliğindeki CHP, o günün seçim sistemi çerçevesinde salt çoğunluğa bile erişememiş, kurduğu azınlık hükümeti, Meclis'ten güven oyu alamamıştı.
    
   Demek ki, toplumun üzerine bir "deli gömleği" gibi giydirilmiş olan 1982 Anayasası hâlâ etkisini sürdürmekte, siyasal iradenin Meclis'e yansımasında önemli çarpıklıklar oluşturmaktadır. Yani AKP'nin Meclis'teki göreli gücü, mevcut seçim sistemi dolayısıyla abartılmış bir güçtür.
    
4. AKP, bu seçimlerde seçmen desteğini yüzde 50'nin üzerine çıkararak, Meclis'te sahip olduğu üçte iki çoğunluğu meşrulaştırmak istemiş ama bu hedefini gerçekleştirememiştir.
    
5. Seçim öncesi yapılan ve büyük tanıtım kampanyalarıyla kamuoyuna aktarılan seçim araştırmaları, AKP'nin Türkiye çapında yüzde 60 dolayında bir desteğe sahip olduğunu açıklamıştır. Bu açıklama AKP'nin yüzde 50'nin üzerinde bir oy oranı hedeflemesine yol açarken, kendi yelpazesinde yani sağ kesimde olan partilerin seçmenlerinden bir bölümünün oyunun da kendisine kanalize olmasına yol açmıştır.
    
6. 2004 seçimlerinde MHP ve DYP'nin de, oy yitirmelerine yol açan bu kamuoyu araştırmalarına karşın, baraj olan yüzde 10 oranına erişmiş görünmeleri, bugünkü parlamento yapısının iki partililikten çok partililiğe doğru dönüşmek eğiliminde olduğunu kanıtlamıştır.
    
7. AKP'nin oyunu arttırmasının önemli bir nedeni, uyguladığı ekonomik politikalardaki başarısı değil, geleceğe yönelik seçmende oluşturduğu iyimser beklentidir. Çünkü makro ekonomik göstergelerin iyileşmesine karşın, yatırım ve istihdamda herhangi bir iyileşme yoktur, üstelik kırsal alanlarda, tarımda medyana gelen yapısal değişmeler bu kesimi ayrıca yoksullaştırmıştır. Yani halk yoksuldur. AKP'ye verilen destek bu yoksulluktan kurtuluş umudunu yansıtmaktadır.

Bu umut, AKP'nin yeni bir parti oluşundan, öteki merkez sağ partilerin yolsuzluktan dolayı çökmüş olmasından, soldaki muhalefete halkın güvenini yitirmiş olasından ve halka henüz yansımamış bile olsa, özellikle medyanın çok abarttığı makro ekonomik göstergelerin düzelmiş olmasından kaynaklanmaktadır.

Haftaya devam edeceğim.