Kitaplar
Kitapların
ListesiSürekli Yazılar
Kitap Söyleşileri
AYDINLANMA
EMRE KONGAR
TOTALİTER İSLAM-DEMOKRATİK İSLAM
Ben günümüzde hiçbir dinin demokrasi ile doğrudan çeliştiği kanısında değilim.
Bu tümcedeki belirleyici sözcük "günümüzde" kelimesidir.
İnsanoğlunun, gelişme aşamaları bakımından günümüzde ulaştığı nokta, dini, dili, ırkı, milliyeti, yani kökeni ve inancı ne olursa olsun herkesin eşit doğduğu ve devletle olan ilişkisinde eşit muamele görmesi gerektiğidir.
Tabii "günümüzde" ulaşılan bu aşamaya gelinmesi kolay olmamıştır.
İnsanlar yüzyıllar boyunca dinler ve mezhepler arası mücadelelerle birbirlerinin kanını dökmüş, sonra buna milliyetçilik esasına göre yapılan savaşlar eklenmiş, ardından gelen komünizm-kapitalizm kavgası da bu katliamı sürdürmüştür.
Altında ekonomik çıkar çatışmalarının yattığı bu savaşlar sonunda insanlar ayrımcılığın kötü bir şey olduğunu anlamışlardır.
Böylece ilk çıktıkları zaman hem ayrımcı hem de yayılmacı olan tek tanrılı dinler, zaman içinde daha hoşgörülü, daha insancıl, daha uzlaşmacı bir niteliğe kavuşmuş, din ya da mezhep ilkelerine göre toplumu biçimlendirmek, yönetmek ve bu uğurda savaşmak ilkelerinden vaz geçerek insan ile Allah arasında semavi ve ulvi bir bağ oluşturmak işlevini ön plana çıkarmışlardır.
Tabii bu değişme, dinleri daha eski olduğu ve Endüstri Devrimini doğrudan yaşadıkları için önce Hıristiyan toplumlarda ortaya çıkmıştır.
Müslüman toplumlar da bu değişme ve gelişmelerden etkilenmiş, fakat Osmanlı İmparatorluğu Endüstri Devrimini kaçırdığı için, İmparatorluk parçalandıktan sonra ortaya çıkan bağımsız Müslüman devletler, Türkiye Cumhuriyeti dışında, demokratik düzene geçememişlerdir.
Bu nedenle de felsefi ve siyasal alanda İslam'ın demokratikleşmesi, sadece Türkiye Cumhuriyeti'nde yaşanmış, İslam Alemi'nin geri kalan ülkeleri, kendi rejimlerine doğrudan tehdit oluşturan Türkiye'ye karşı olumsuz bir tutum takınmışlardır.
Bu çerçevede Türkiye Cumhuriyeti, sadece bir Bağımsızlık Savaşı sonrasında kurulan bir Ulus Devlet modelinin değil, İslam'ın çağdaşlaşmasının ve demokratikleşmesinin de öncüsü olmuştur.
Buna karşılık İslam'ın ilk çıktığı zamanlardaki yapısını sürdürmek isteyen görüşler de varlıklarını korumaktadır.
Aşağıdaki örnekte görüldüğü gibi, toplumsal, kültürel, ekonomik ve siyasal yaşamın tüm alanlarını kapsayan, bu nedenle de "totaliter" nitelik taşıyan bir İslam kavramı bugün de savunulan görüşler arasındadır.
"İslam bir hayat tarzıdır ve hayatın bütün yönlerini kapsayan bir sistemdir. Bu sistemin, siyasi, sosyal, kültürel, iktisadi, vb. alt öğelerinden söz edilebilir. Başka bir ifadeyle İslam, bir bütündür ve karşılıklı bağımlılık ve etkileşim içinde olan öğelerden oluşur. Daha üst ve genel bir kavram olan İslamın bir alt öğesiyle zikredilmesi -yani siyasal İslam, kültürel İslam, sosyal İslam şeklindeki ayrımları- onun kapsamını daraltır ve bütünlüğünden koparır."
Hiç kuşkusuz "totaliter İslam" anlayışı da bir görüştür.
Ama bu görüş devlete egemen olursa, artık o devletin demokratik bir rejimle yönetildiğini öne sürmek olanaksızlaşır.
Başbakanlık Müşteşarlığı koltuğunda oturan Sayın Ömer Dinçer'e ait olan yukardaki satırlar, "totaliter İslam" anlayışının Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nde bürokrasinin en üst makamında egemen olduğuna işaret ediyor.
Cumhuriyet, Sayın Ömer'in bildirisinin tüm metnini ve Dr. Alev Coşkun'un ayrıntılı çözümlemesini geçen hafta okurlarına sundu.
Sanıyorum, sorun, "totaliter İslam" anlayışının Demokratik bir ülkede bürokrasinin tepesine oturmasından kaynaklanıyor.
Ben bu olayın İslam'ın günümüzdeki işlevine de demokratik devlet anlayışına da çok uygun olmadığını düşünüyorum.
Yani "totaliter İslam" anlayışının "günümüzde", İslam dinine de Türkiye Cumhuriyeti'ne de pek uygun olmadığını sanıyorum.
Din bilginlerimizin dikkatine sunulur.
